A Clean, Well-Lighted Place – Aydınlık ve Temiz Bir Yer / ERNEST HEMINGWAY
A Clean, Well-Lighted Place / ERNEST HEMINGWAY
It was very late and everyone had left the cafe except an old man who sat in the shadow the leaves of the tree made against the electric light. In the day time the street was dusty, but at night the dew settled the dust and the old man liked to sit late because he was deaf and now at night it was quiet and he felt the difference. The two waiters inside the cafe knew that the old man was a little drunk, and while he was a good client they knew that if he became too drunk he would leave without paying, so they kept watch on him.
“Last week he tried to commit suicide,” one waiter said.
“Why?”
“He was in despair.”
“What about?”
“Nothing.”
“How do you know it was nothing?”
“He has plenty of money.”
They sat together at a table that was close against the wall near the door of the cafe and looked at the terrace where the tableswere all empty except where the old man sat in the shadow of the leaves of the tree that moved slightly in the wind. A girl and a soldier went by in the street. The street light shone on the brass number on his collar. The girl wore no head covering and hurried beside him.
“The guard will pick him up,” one waiter said.
“What does it matter if he gets what he’s after?”
“He had better get off the street now. The guard will get him. They went by five minutes ago.”
The old man sitting in the shadow rapped on his saucer with his glass. The younger waiter went over to him.
“What do you want?”
The old man looked at him. “Another brandy,” he said.
“You’ll be drunk,” the waiter said. The old man looked at him. The waiter went away.
“He’ll stay all night,” he said to his colleague. “I’m sleepy now.I never get into bed before three o’clock. He should have killed himself last week.”
The waiter took the brandy bottle and another saucer from thecounter inside the cafe and marched out to the old man’s table. Heput down the saucer and poured the glass full of brandy.
“You should have killed yourself last week,” he said to the deafman. The old man motioned with his finger. “A little more,” hesaid. The waiter poured on into the glass so that the brandy slopped over and ran down the stem into the top saucer of the pile.”Thank you,” the old man said. The waiter took the bottle back inside the cafe. He sat down at the table with his colleague again.
“He’s drunk now,” he said.
“He’s drunk every night.”
“What did he want to kill himself for?”
“How should I know.”
“How did he do it?”
“He hung himself with a rope.”
“Who cut him down?”
“His niece.”
“Why did they do it?”
“Fear for his soul.”
“How much money has he got?” “He’s got plenty.”
“He must be eighty years old.”
“Anyway I should say he was eighty.”
“I wish he would go home. I never get to bed before three o’clock.What kind of hour is that to go to bed?”
“He stays up because he likes it.”
“He’s lonely. I’m not lonely. I have a wife waiting in bed for me.”
“He had a wife once too.”
“A wife would be no good to him now.”
“You can’t tell. He might be better with a wife.”
“His niece looks after him. You said she cut him down.”
“I know.” “I wouldn’t want to be that old. An old man is a nasty thing.”
“Not always. This old man is clean. He drinks without spilling.Even now, drunk. Look at him.”
“I don’t want to look at him. I wish he would go home. He has no regard for those who must work.”
The old man looked from his glass across the square, then over at the waiters.
“Another brandy,” he said, pointing to his glass. The waiter who was in a hurry came over.
“Finished,” he said, speaking with that omission of syntax stupid people employ when talking to drunken people or foreigners. “Nomore tonight. Close now.”
“Another,” said the old man.
“No. Finished.” The waiter wiped the edge of the table with a towel and shook his head.
The old man stood up, slowly counted the saucers, took a leathercoin purse from his pocket and paid for the drinks, leaving half a peseta tip. The waiter watched him go down the street, a very oldman walking unsteadily but with dignity.
“Why didn’t you let him stay and drink?” the unhurried waiter asked. They were putting up the shutters. “It is not half-past two.”
“I want to go home to bed.”
“What is an hour?”
“More to me than to him.”
“An hour is the same.”
“You talk like an old man yourself. He can buy a bottle and drinkat home.”
“It’s not the same.”
“No, it is not,” agreed the waiter with a wife. He did not wish to be unjust. He was only in a hurry.
“And you? You have no fear of going home before your usual hour?”
“Are you trying to insult me?”
“No, hombre, only to make a joke.”
“No,” the waiter who was in a hurry said, rising from pulling down the metal shutters. “I have confidence. I am all confidence.”
“You have youth, confidence, and a job,” the older waiter said.”You have everything.”
“And what do you lack?”
“Everything but work.”
“You have everything I have.”
“No. I have never had confidence and I am not young.”
“Come on. Stop talking nonsense and lock up.”
“I am of those who like to stay late at the cafe,” the older waitersaid.
“With all those who do not want to go to bed. With all those who need a light for the night.”
“I want to go home and into bed.”
“We are of two different kinds,” the older waiter said. He was now dressed to go home. “It is not only a question of youth and confidence although those things are very beautiful. Each night I am reluctant to close up because there may be some one who needs the cafe.”
“Hombre, there are bodegas open all night long.”
“You do not understand. This is a clean and pleasant cafe. It is well lighted. The light is very good and also, now, there are shadows of the leaves.”
“Good night,” said the younger waiter.
“Good night,” the other said. Turning off the electric light he continued the conversation with himself, It was the light of course but it is necessary that the place be clean and pleasant. You do not want music. Certainly you do not want music. Nor can you stand before a bar with dignity although that is all that isprovided for these hours. What did he fear? It was not a fear ordread, It was a nothing that he knew too well. It was all anothing and a man was a nothing too. It was only that and light was all it needed and a certain cleanness and order. Some lived init and never felt it but he knew it all was nada y pues nada y naday pues nada. Our nada who art in nada, nada be thy name thy kingdom nada thy will be nada in nada as it is in nada. Give usthis nada our daily nada and nada us our nada as we nada our nadas and nada us not into nada but deliver us from nada; pues nada. Hail nothing full of nothing, nothing is with thee. He smiled and stood before a bar with a shining steam pressure coffee machine.
“What’s yours?” asked the barman.
“Nada.”
“Otro loco mas,” said the barman and turned away.
“A little cup,” said the waiter.
The barman poured it for him.
“The light is very bright and pleasant but the bar is unpolished,”the waiter said.
The barman looked at him but did not answer. It was too late at night for conversation.
“You want another copita?” the barman asked.
“No, thank you,” said the waiter and went out. He disliked bars and bodegas. A clean, well-lighted cafe was a very different thing. Now, without thinking further, he would go home to his room. Hewould lie in the bed and finally, with daylight, he would go to sleep. After all, he said to himself, it’s probably only insomnia. Many must have it.
Aydınlık ve Temiz Bir Yer / ERNEST HEMINGWAY *
ÇEVİREN : MEHMET HARMANCI
SAAT epey geçti; kahvede, elektrik ışığının altındaki ağacın yapraklarının gölgesinde oturan yaşlı adamdan başka kimse kalmamıştı. Sokak gündüzleri tozlu olur, ama akşamın çiyi tozları yatıştırırdı. Yaşlı adam sağır olmasına rağmen gecelerin sessizliğini gündüzün gürültüsünden ayırt edebildiği için, geç saatlere kadar orada oturmaktan hoşlanırdı. Kahvenin iki garsonu adamın hafif çakırkeyif olduğunu ve aslında iyi bir müşteri olduğu halde çok sarhoş olduğunda para vermeden çıkıp gittiğini bildikleri için onu gözetlemekteydiler.Biri diğerine, “Geçen hafta intihara kalkıştı,” dedi.
“Neden?”
“Umutsuzluğa düşmüş.”
“Neden ama?” “Nedeni yok.”
“Nedeni olmadığını nereden biliyorsun?” “Parası çok da ondan.”
Kapının yanındaki bir masanın başına oturmuşlar, rüzgârın hafifçe salladığı ağacın yapraklarının gölgesinde oturan yaşlı adamınki dışında boş masaların doldurduğu terası seyrediyorlardı. Sokaktan bir kızla bir asker geçti. Sokak lambasının ışığı bir an askerin yakasındaki pirinç numaranın üstünde parladı. Kız acele adımlarla askerin yanında yürüyordu. Başı açıktı.
“Devriyelere yakalanacak.”
“İstediğini elde ettikten sonra varsın yakalansın, ne fark eder ki?” “Aklı varsa hemen bir yere girer. Devriyeler geceli beş dakika oldu. Mutlaka enselenir yoksa.”
Gölgede oturan yaşlı adam kadehiyle tabağa vurdu. Garsonlardan genci adamın yanına seğirtti.
“Buyrun?”
Yaşlı adam garsona baktı. “Bir brendi daha.”
“Sarhoş olacaksınız,” dedi garson. Yaşlı adam garsona baktı. Garson çekildi.
Arkadaşına, “Bütün gece oturacak galiba,” dedi. “Benim de uykum geldi doğrusu. Saat üçten önce yatağa girmek kısmet olmuyor. Keşke geçen hafta öldürseydi kendini.”
Garson içerden brendi şişesiyle yeni bir kadeh alıp yaşlı adamın yanma gitti, kadehi doldurdu.
“Geçen hafta öldürecektin kendini,” dedi sağır adama. Yaşlı adam parmağı ile işaret ederek, “Biraz daha,” dedi. Garson bardağı taşana kadar doldurdu. “Teşekkür ederim,” dedi yaşlı adam. Garson şişeyi içeri götürdü. Sonra arkadaşının yanma dönüp oturdu.
“Kafayı bulmuş,” dedi. “Her gece sarhoş zaten.”
“Kendini neden öldürmek istediğini biliyor musun?”
“Nereden bileyim?” “Nasıl yapmış?” “Kendini asmış.” “İpi kim kesmiş?” “Yeğeni.”
“Neden kesmiş?” “Ruhunun selameti için.” “Kaç parası var adamın?” “Çok.”
“Sekseninde falan olmalı.” “Öyle sanırım.”
“Artık evine gitse. Saat üçten önce yatağa girdiğim olmuyor. Bu saatte de yatılır mı yani?”
“Hoşlandığı için böyle geç saatlere kadar oturuyor.”
“Yalnız da ondan. Ben yalnız değilim ama. Yatakta beni bekleyen bir karım var.”
“Onun da zamanında bir karısı vardı.” “Kadın artık onun işine yaramaz.”
“Belli olmaz. Karısı olsaydı daha iyi olurdu.”
“Yeğeni bakıyor adama.”
“Biliyorum. İpi onun kestiğim söyledin ya.”
“Bu kadar yaşlanmak istemezdim. Berbat bir şey yaşlılık.”
“Her zaman değil. Bu temiz bir adam. Bak, içerken içkisini dökmüyor. Hem de sarhoş olduğu halde. Bak.”
“Bakmak istemiyorum. Evine gitse artık. Çalışan insanları şu kadarcık düşündüğü yok.”
Yaşlı adam başını kaldırıp meydana baktı, sonra garsonlara döndü.
Bardağını göstererek, “Bir brendi daha,” dedi. Acelesi olan garson, adamın yanına gitti.
Akılsız insanların sarhoşlara ya da yabancılara karşı sergiledikleri bir tavırla, “Bitti,” dedi. “Bu akşam tamam. şimdi kapatacağız.” “Bir tane daha,” dedi yaşlı adam.
“Olmaz. Bitti.” şarson elindeki bezle masanın kenarını silerek başım salladı.
Yaşlı adam kalktı, önündeki tabakları saydı, cebinden meşin bir cüzdan çıkardı, içtiklerinin parasını ödedi. Yarım peseta da bahşiş bıraktı.
Garson, adamın sokakta yürümesine baktı. Sendeleyerek ama dimdik yürüyen çok yaşlı bir adam.
Acelesi olmayan garson, “Neden biraz daha oturmasına engel oldun?” diye sordu. Kepenkleri indiriyorlardı. “Saat daha iki buçuk bile değil.”“Gidip yatmak istiyorum.” “Bir saat ne fark eder ki?” “Benim için çok önemli.” “Bir saat sadece bir saattir.”
“Sen de yaşlıymışsın gibi konuşuyorsun. Bir şişe alıp evinde içsin.”
“Ama bu aynı şey değil ki.”
Karısı olan garson, “Doğru, aynı şey değil,” dedi. Adamın hakkını yemek istemiyordu. Yalnızca acelesi vardı kendisinin.
“Ya sen? Her zamanki saatinden önce evine gitmeye korkmuyor musun?”“Bana hakaret mi ediyorsun?”
“Ne münasebet, sadece şaka ettim.”
Acelesi olan garson, “Hayır,” dedi. “güvenim var.”
Yaşlıca garson, “gençsin, güveniyorsun ve bir de işin var,” dedi. “Her şeyin var senin.”
“Ya senin neyin eksik ki?”
“İşten başka her şeyim.”
“Bende olan her şey var sende de.”
“Hayır. Benim hiç güvenim olmamıştı. genç de değilim artık.” Yaşlı garson, “Ben de o geç saatlere kadar kahvede oturmak isteyenlerden biriyim,” dedi. “O, yatmak istemeyenlerden biri. Geceleyin ışığa ihtiyacı olanlardan biri.”
“Ben eve gidip yatmak istiyorum.”
“İkimiz farklı insanlarız,” dedi yaşlı garson. Giyinmişti. “Güzel şeyler olsa da bu yalnızca bir gençlik ve güven sorunu değil. Her akşam kepenkleri istemeye istemeye indiriyorum. Belki bir ihtiyacı olan çıkar gelir diye düşünüyorum.”
“Sabaha kadar açık olan barlar var ya!”
“Anlamıyorsun. Burası temiz ve hoş bir yer. İyi aydınlatılmış bir yer. Işığı çok güzel, sonra yaprakların gölgesi de var.”
“İyi geceler,” dedi genç garson.
“İyi geceler.” Yaşlı garson ışığı söndürüp kendi kendine konuşmaya devam etti. Işık çok önemli, ama mekânın da temiz ve hoş olması gerek. Müziğe gerek yok. Müzik kesinlikle olmamalı. İnsan bir bar tezgâhı önünde bütün kişiliğiyle ayakta duramaz. Oysa bu saatlerde yalnızca oraları açık. Neden korkuyordu? Aslında bu korku değildi. Çok iyi bildiği bir hiçlikti bu. İnsan da bir hiçti. Gereken yalnızca buydu: ışık, biraz da temizlik ve düzen. Bazılan bunun içinde yaşarlar ve bunu hissetmezlerdi. Ama kendisi her şeyin nada y pues nada y pues nada y pues (hiçlik bu nedenle hiçlik bu nedenle hiçlik bu nedenle hiçlik- editör) olduğunu biliyordu. Hiçlikle olan hiçimiz, senin adın hiç olsun, hiçin hiç yapılacak hiç krallığında. Bugün günlük hiçimizi ver ve bize hiçlerimizi bağışla, bizim bize karşı hiç işleyenlerin hiçlerini bağışladığımız gibi. Bizi hiçliğe terk etme, fakat bizi hiçten kurtar. Hiçbir şey olmayan hiçbir şey, adın kutlu olsun. Yaşlı garson parıl parıl bir buharlı kahve makinesi gördüğü bir barın önünde gülümseyerek durdu.
Barmen, “Ne istemiştiniz?” diye sordu.
“Nada. Hiç.”
Barmen, “Otro loco mas (bir çılgın daha-editör),” diyerek sırtını döndü. “Bir kaçık daha.” Garson, “Bir fincan kahve,” dedi.
Barmen kahveyi verdi.Garson, “Işık çok parlak ve güzel, ama barın üstü parlatılmamış,” dedi.
Barmen adamın yüzüne baktı ama yanıt vermedi. Konuşmak için çok geçti.
“Bir fincan daha ister misiniz?” diye sordu.
“Teşekkür ederim, istemem,” diyen garson dışarı çıktı. Barlardan nefret ederdi. Temiz ve iyi aydınlatılmış bir kahve bambaşka bir şey di. Artık daha fazla düşünmeden evine, odasına gidecekti. Yatağına yatacak ve ancak gün ışırken dalabilecekti. Kendi kendine, belki de uykusuzluk hastalığıdır, dedi. Herhalde bunu çeken çok insan vardır.
